In dit artikel:
Wat gebeurt er als ik niets regel, in Nederland of in het buitenland?
Welk recht is op mijn testament van toepassing?
Het is verstandig om een testament op te laten maken, dit heeft namelijk verschillende voordelen:
- Een testament geeft duidelijkheid aan de erfgenamen rondom de verdeling van de nalatenschap en de nog te maken keuzes bij een overlijden
- Met een testament kunt u ervoor zorgen dat vermogen op de plek terechtkomt wat voor u als erflater wenselijk is
- Door bepaalde keuzemogelijkheden op te nemen in het testament, kan mogelijk belasting worden bespaard
Een testament opmaken is uiteraard niet verplicht, maar vaak wel verstandig.
Wat gebeurt er als ik niets regel, in Nederland of in het buitenland?
Als u geen testament heeft laten opmaken bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn en hoe uw nalatenschap moet worden verdeeld bij uw overlijden. De regels hierover verschillen per land.
Nederland
Als u komt te overlijden zonder testament, is de wettelijke erfopvolging van toepassing. Op basis hiervan zijn in eerste instantie uw kinderen samen met uw partner de enige erfgenamen, ieder voor een gelijk deel. De langstlevende partner verkrijgt alle goederen uit de nalatenschap en heeft de verplichting om eventuele schulden voor zijn/haar rekening te nemen. De kinderen verkrijgen hun erfdeel in de vorm van een niet-opeisbare vordering op de langstlevende partner.
Belangrijk om hierbij te vermelden is dat hierbij onder partner enkel wordt verstaan: de echtgeno(o)t(e) of de geregistreerd partner. De persoon met u wie u enkel samenwoont (en wellicht een samenlevingsovereenkomst heeft) is op basis van de wet niet automatisch uw erfgenaam. Als u deze persoon als erfgenaam wilt benoemen, is een testament noodzakelijk.
Als u geen partner en kinderen heeft vererft uw nalatenschap naar uw ouders samen met uw broers/zussen. Het erfdeel van een ouder bedraagt nooit minder dan een kwart. Als ook deze situatie voor u niet van toepassing is, dan zijn uw grootouders en vervolgens overgrootouders uw erfgenamen volgens de wet.
Als de kinderen, broers, zussen, grootouder of overgrootouders al zijn overleden, dan treden hun afstammelingen in hun plaats.
Overige landen
Vanzelfsprekend is de Nederlandse wettelijke erfopvolging van toepassing als u in Nederland woont en enkel in Nederland vermogen heeft.
In andere situaties is het echter mogelijk dat het wettelijk erfrecht van een ander land van toepassing is. De regels hiervoor zijn per land verschillend.
Voorbeeld
De regels in Spanje werken als volgt. Als u kinderen heeft, krijgen zij in Spanje minimaal 1/3e deel van de nalatenschap volledig. Daarnaast verkrijgen ze 1/3e deel als blooteigenaar. Het overige deel mag wel worden nagelaten aan een persoon naar wens. Het gevolg hiervan is dat in Spanje de partner dus maximaal 1/3e deel van de nalatenschap kan verkrijgen samen met het vruchtgebruik van 1/3e deel van de nalatenschap.
Welk recht is op mijn testament van toepassing?
Als u in Nederland woont en alleen in Nederland vermogen heeft, dan heeft u bij overlijden in de regel alleen te maken met Nederlands erfrecht en heeft meestal alleen een Nederlands testament. Als u ook vermogen in het buitenland heeft, veel (of grotendeels) in het buitenland verblijft of als u Nederland verlaat om in het buitenland te gaan wonen, krijgt u ook te maken met het erfrecht in andere landen.
De hoofdregel volgens het Europese recht is dat het erfrecht uit het land waar u ten tijde van uw overlijden woont, van toepassing is op uw nalatenschap. Komt u echter oorspronkelijk uit een ander land, dan kunt u ervoor kiezen om het erfrecht uit dat land toe te passen (onder andere op grond van Europese wetgeving). Dat geldt ook als uw land van herkomst geen EU-land is. Als u meer dan één nationaliteit heeft, kunt u één van beide nationaliteiten kiezen.
Woont u als Nederlander in een EU-land, dan is ook de Europese Erfrechtverordening van toepassing. Woont u echter in een niet-EU-land, dan bepalen de regels van dat land welk erfrecht op u van toepassing is en of u eventueel een andere rechtskeuze kunt maken.
Voorbeeld
Als u naar het Verenigd Koninkrijk wilt emigreren, dan moet u zich door een jurist daar laten adviseren of uw Nederlandse testament daar werking heeft. Heeft uw Nederlandse testament geen werking? Dan moet u een nieuw testament op laten stellen dat voldoet aan de formele en juridische eisen in het Verenigd Koninkrijk.
Let op: maakt u een keuze voor toepassing van erfrecht uit het land waar u niet woont, maak deze dan expliciet duidelijk in uw testament. Dat testament moet dan voldoen aan de voorwaarden die gelden in het land waar u woont of het land waarvan u de nationaliteit heeft.
Een testament naar buitenlands recht kan buiten werking worden gesteld als de verdeling die in dat testament wordt toegepast niet past binnen het erfrecht van het land. Zo schrijft het Spaans erfrecht voor dat uw kinderen altijd een bepaald deel van uw erfenis krijgen. Als u naar Spanje emigreert, dus binnen de EU, kan het alsnog zo zijn dat uw testament daar niet uitvoerbaar is.
Ik heb een woning in een ander land, moet ik dan daarvoor in dat land een apart testament laten maken?
De dwingende bepalingen van het erfrecht in het buitenland kunnen ook een rol spelen als u daar vermogen heeft. Dit is echter in de Europese Erfrechtverordening beperkt tot:
- Bepaalde (bijzondere) goederen: onroerende zaken, ondernemingsvermogen of andere bijzondere categorieën van vermogen.
- Bijzondere regels volgens het recht van het land waarbij uit economische, familiale of sociale overwegingen beperkingen zijn opgelegd.
In die situaties kunt u gedwongen zijn om die bijzondere regels van erfopvolging van dat land op te volgen, ongeacht het erfrecht dat u op uw nalatenschap in uw testament van toepassing heeft verklaard.
Voorbeeld
Stelt u zich bijvoorbeeld voor dat u in uw testament uw hele vermogen wilt nalaten aan uw partner en uw kinderen wilt onterven. U heeft dat geregeld in uw Nederlandse testament. U heeft echter ook een tweede woning in Spanje. Het Spaans erfrecht staat niet toe dat u uw kind onterft, tenzij sprake is van een specifieke, door de wet vastgestelde oorzaak. Zolang dan van een dergelijke vastgestelde oorzaak geen sprake is, kan uw testament in Spanje niet worden uitgevoerd. Dit geldt overigens ook in Frankrijk: daar moeten de kinderen altijd erfgenaam zijn. Uw Nederlandse testament wordt dan voor dat deel niet geaccepteerd en de dwingende regels van het Frans erfrecht worden gevolgd.
Wilt u dan niet de basisregels van het Spaans of Frans erfrecht volgen? Dan doet u er goed aan om toch een Spaans of Frans testament op te laten stellen. De notaris of adviseur daar zal u dan uitleggen wat wel of niet mogelijk is binnen de nationale regels aldaar.
Let u er dan wel op dat u in uw Nederlandse testament vastlegt dat het testament niet van toepassing is op bijvoorbeeld uw Spaanse of Franse woning!
Vrijblijvend kennismaken?
Onze belastingadviseurs zijn gespecialiseerd in estate planning en belastingrecht en adviseren u graag over deze onderwerpen. Zij leggen waar nodig contact met notarissen en juristen in Nederland en het buitenland om uw zaken daar zo goed mogelijk te regelen. Neem contact op met Belastingadviseur Linda Schuurmans voor een vrijblijvende kennismaking.
